Beleidskader voor verantwoord, toekomstgericht en betekenisvol gebruik van AI
Kunstmatige intelligentie (AI) verandert de manier waarop we werken, leren en samenleven. Ook in het hoger beroepsonderwijs groeit de invloed van AI — in het onderwijs, de toetsing en de beroepspraktijk waarvoor we opleiden. Deze technologie heeft de potentie om het onderwijs te verrijken, maar stelt ons ook voor ethische, organisatorische en didactische vragen. Daarom is het van belang om richting te geven aan de manier waarop we AI inzetten in ons onderwijs.
Deze visietekst biedt een richtinggevend kader voor het omgaan met AI binnen onze instelling. Ze benoemt onze waarden, uitgangspunten en ontwikkelrichting, met ruimte voor innovatie én duidelijke randvoorwaarden. We formuleren heldere speerpunten waarmee we onze ambities en verantwoordelijkheden concretiseren, en we kiezen voor een aanpak die uitnodigt tot samenwerken, leren en continu verbeteren.
Wij geloven dat AI kansen biedt om het onderwijs te verrijken, studenten beter te begeleiden en het hbo toekomstbestendig te maken. Tegelijkertijd stellen we grenzen aan het gebruik van AI: het moet verantwoord, transparant en mensgericht zijn. Het hbo leidt professionals op — dat vraagt om kritisch denken, ethisch besef en vakinhoudelijke autonomie, ook in een wereld waarin AI een vanzelfsprekend hulpmiddel wordt.
AI is geen doel op zich, maar een middel om studenten sterker te maken in hun leren en hun beroep. We kiezen voor een toekomstgerichte en adaptieve benadering, waarin we samen leren wat werkt, wat wringt en wat past bij onze onderwijskwaliteit. AI moet daarbij ondersteunend zijn aan de pedagogische relatie en didactische visie, en nooit de menselijke ontmoeting vervangen die zo kenmerkend is voor goed onderwijs.
Deze visie richt zich op de lange termijn, maar vraagt om actie in het heden. We zien het als onze verantwoordelijkheid om zowel de kansen als de risico's van AI serieus te nemen, en deze op een doordachte manier te integreren in onze onderwijspraktijk, toetsing en kwaliteitszorg.
1. Digitale geletterdheid en AI-competenties als basis
We investeren in generieke en beroepsgerichte AI-vaardigheden voor studenten én docenten. Digitale geletterdheid wordt een integraal onderdeel van het curriculum en van professionalisering. Studenten leren hoe ze AI verantwoord kunnen inzetten in hun leerproces en in hun toekomstige beroep. Voor docenten ontwikkelen we ondersteuningsprogramma’s die aansluiten bij hun specifieke onderwijscontext.
Deze basis is cruciaal voor alle andere ontwikkelingen rond AI. Zonder voldoende kennis en bewustzijn bij alle betrokkenen, is verantwoorde toepassing van AI nauwelijks mogelijk. We kiezen daarom voor een programmatische aanpak waarin AI-geletterdheid als doorlopende leerlijn zichtbaar is in opleidingen en leeruitkomsten.
2. Verantwoord en transparant gebruik van AI
We werken met duidelijke richtlijnen en ethische kaders. AI moet uitlegbaar, veilig en in lijn met wetgeving worden ingezet. Studenten weten wanneer en hoe AI is gebruikt in hun onderwijs. We hanteren principes als transparantie, menselijke controle en privacy-by-design, en verbinden deze met onze bredere onderwijsvisie.
Instellingsbreed formuleren we uitgangspunten voor het gebruik van AI, bijvoorbeeld in toetsing, lesmateriaal en feedbacksystemen. We stimuleren bovendien het ethisch bewustzijn van studenten door AI een plek te geven in het gesprek over beroepshouding en professionele verantwoordelijkheid.
3. Nieuwe benadering van toetsing en beroepsvorming
We herzien toetsbeleid en stimuleren professionele reflectie op technologie. We ondersteunen docenten bij het vinden van passende, integere toetsvormen in een AI-rijke leeromgeving. De opkomst van generatieve AI maakt dat bestaande toetsvormen mogelijk niet meer voldoen aan de eisen van validiteit en betrouwbaarheid.
Daarom verkennen we alternatieve toetsstrategieën, zoals formatieve feedback, mondelinge assessments en praktijkgerichte opdrachten waarin authenticiteit centraal staat. Tegelijk gebruiken we AI als hulpmiddel om het leerproces te volgen en te ondersteunen, niet om het te beoordelen.
4. Aansluiting op de beroepspraktijk
We bereiden studenten voor op beroepen waarin AI steeds vaker een rol speelt. Samen met het werkveld zorgen we voor actuele, betekenisvolle leerervaringen. Studenten leren niet alleen wat AI is, maar vooral hoe het hun toekomstige werkpraktijk verandert en wat dat vraagt van hun professionele houding.
Opleidingen onderhouden structureel contact met relevante sectoren om de ontwikkelingen rondom AI op de werkvloer te volgen en te vertalen naar onderwijs. We stimuleren het gebruik van beroepsauthentieke AI-casussen en projecten in stage en afstuderen.
5. Verankering in kwaliteitszorg
AI krijgt een plek in onze kwaliteitsprocessen. We borgen bewust en doordacht gebruik via planning, evaluatie en verbetering — passend bij onze onderwijskaders en accreditatie-eisen. Dit doen we niet via strakke prestatie-indicatoren, maar door het toepassen van LEAN-principes en cyclische reflectie.
We zorgen voor procesgericht denken, continue verbetering, en het zichtbaar maken van knelpunten en kansen. Teams krijgen ruimte om lokaal aan de slag te gaan, met ondersteuning vanuit beleid en expertise. AI wordt op die manier een regulier onderwerp in curriculumontwikkeling, toetsbeleid en visitaties.
6. AI als motor voor onderwijsverbetering
We verkennen en faciliteren innovatieve toepassingen van AI, zoals adaptieve leersystemen en automatische feedback, zonder de menselijke maat te verliezen. AI kan bijdragen aan meer gepersonaliseerd en flexibel onderwijs, mits deze toepassingen goed zijn ingebed in onze onderwijsvisie.
We kiezen bewust voor een lerende benadering, waarin kleine experimenten ruimte krijgen en ervaringen gedeeld worden. Alleen zo ontdekken we wat werkt, voor wie, en onder welke voorwaarden. We faciliteren deze innovatie actief, zonder de illusie dat technologie op zichzelf tot beter onderwijs leidt.
We kiezen voor een aanpak gebaseerd op LEAN-principes: gericht op waarde voor de student, gedragen vanuit de werkvloer en voortdurend verbeterend. Teams krijgen ruimte om te experimenteren, successen en fouten worden gedeeld, en beleid groeit mee met inzichten uit de praktijk.
We stimuleren eigenaarschap en samenwerking, met aandacht voor het zichtbaar maken van verbeterideeën, het betrekken van studenten en het reflecteren op processen. Deze aanpak helpt ons om AI in het onderwijs in te bedden zonder te vervallen in controle of versnippering. We bouwen zo aan een lerende organisatie waarin AI een vanzelfsprekende plek krijgt.
Deze visie is geen eindpunt, maar een gezamenlijk vertrekpunt. We nodigen alle collega’s, studenten en partners uit om mee te denken, te proberen en te bouwen aan een hbo waarin AI bijdraagt aan kwaliteit, inclusiviteit en beroepskracht. Samen maken we keuzes die passen bij onze waarden, onze studenten en de toekomst van het hoger beroepsonderwijs.